Nếu họ nói giọng óc thì tiếng nhỏ nghe eo éo. Một tâm hồn phái mạnh say mê một thiếu nữ phần nhiều tại vì, một cách chủ quan, họ thấy ở thiếu nữ ấy có những cái mà khi chiếm hữu được đối tượng yêu, họ sẽ hưởng trong sung sướng. Trong cuốn Toi quy deviens homme, Jean Le Presbytre cho in một hình thanh niên đang bắn tên.
Điều tôi bàn ở đây căn cứ vào sự so sánh tâm lý bạn trai với tâm lý bạn gái coi cái nào hướng nội hay hướng ngoại nhiều hơn. Bạn thấy nhiều vết thương xã hội nhưng bạn không thấy cạnh đó có cả một mặt trận của hiểu lầm, nói xấu, bất công, thù hại, ác tâm, láo xược, phản loạn, vụ lợi chực hờ phá hoại chương trình của bạn. Không phải tự họ ở dơ đâu, mặc dầu ở dơ có thể làm cho ai đã hôi lại càng tanh ói hơn.
Con người bạn trai mà bạn đã nhận thấy những nét kỳ biệt, mà bạn đã tìm hiểu đời sống sinh lý, tinh thần, tình cảm, con người ấy là một đời sống xã hội thế nào? Dưới đây chúng ta lần lượt giải đáp câu hỏi ấy. Đọc sách Tây Đông, người ta hễ nói tới ghen, thì nghĩ đến Hermione trong Andromaque, Hoạn Thư trong truyện Kiều. Tôi thấy nền tiểu học nên nhất định luyện óc nhớ, nền trung học luyện trí hiểu mà đừng nên bắt học sinh học thuộc lòng và ở đại học hiểu là tối hệ rồi nhưng hiểu mà không nhớ thì cũng dốt.
Bắt tay thi hành nó đi. Thưa bạn! Ai trông bạn trai mà không có phút mặc đồ lớn tay cầm gậy, vênh mặt nói mình là kẻ chi chi. Tôi biết được nhiều trung học sinh chuyên môn trốn học, chép khóa của giáo sư cho về để mốc, thi rớt lên rớt xuống mà ngày tới tối cứ xây mộng vàng làm lớn.
Những lúc họ ở xa gia đình, tình yêu ấy nổi dậy, gây sự tiếc nhớ, đối sự có mặt, sự săn sóc, sự phục vụ của người vợ, mặc dầu các việc nầy bản năng ưa độc lập của họ không cho họ thụ nhận. Đào luyện nam thanh mà bỏ mất luyện chí và vô tình đ ào tạo nên những tên hung ác. Họ sống giữa đời mà coi đời như mây nổi, cho trần tục là bàn đạp để bước vào cõi lai sinh vĩnh cửu.
Nếu gương mặt của bạn trai lúc tinh thần họ xuống dốc là một tấm thảm rong rêu tang chế ở nghĩa địa thì gương mặt của bạn trai khi hăng chí đúng là cành mai vàng rực sáng mồng một tết nguyên đán. Song họ thấy các kẻ nầy chưa tốt đủ. Cánh rừng tình cảm của họ bị bóng tối tội lỗi ẩn núp nhiều hơn là ánh sáng của đạo lý, của bổn phận nên người.
Nếu họ tu hành thì lỗ trống tâm hồn họ được trám bằng tình yêu Thượng đế và nhân loại. Ở Âu, Mỹ ngày trước nhờ nền giáo dục Kitô giáo, đức cao cả nầy được đề cao. Có nhiều kẻ khờ dại không biết kính trọng thân xác, thờ lạy các bắp thịt lắm nhưng bôi lọ cho nó bằng những tội lỗi dâm ô.
Ai trước khi đến già giặn, đều qua thời kỳ như cheo nầy. Tôi rất thích tâm hồn bạn trai lúc lòng họ mở cửa như vậy. Chớ nên có một quan niệm tu trì sai lầm thì nguy hiểm.
Tình của bạn trai cuồng bạo, hướng về sự thông đạt để chiếm hữu mà không tế nhị bằng của bạn gái. Tuy mang một vài tật háo thắng khi sử dụng lý trí, người bạn trai đang ở trên đ à đi đến chỗ có bộ óc lý luận thông minh. Từ chỗ bắt đầu ý thức vẻ đẹp của cảnh thiên nhiên, họ bắt đầu hé cửa lòng cho bóng yêu đương lẻn vào cánh rón rén, e lệ.
Có nhiều bạn trai dám có ý nghĩ kẻ nhỏ hơn họ là thế hệ chưa tới, kẻ già hơn họ là thế hệ đã qua và họ đứng trong thế hệ trào tràn, phúc lạc. Còn ăn cơm xong chất chén đũa lại. Vì đó có một kích thích nào bên trong con người hay bên ngoài như lăn, cựa mình, như các tiếng động thuận hợp cho chúng thì chúng xuất hiện trong đầu óc ta như một cuốn phim, tuy đứt khúc, bắt quàng nhưng không kém phần linh động.