Nhưng hầu hết những điều đã nói về việc đọc phân tích đều có thể áp dụng vào đọc đồng chủ đề với một số sửa đổi nhất định cho phù hợp sẽ được trình bày trong chương cuối cuốn sách này. Nhưng nhược điểm của xu hướng trên là nó bỏ quên những độc giả thông minh. Bạn đã tập trung mắt để đọc và hoạt động trí óc một cách tích cực và không hề nói gì.
Điều quan trọng đầu tiên cần biết khi đọc sách của Aristotle là ta phải nhận thức rằng những điều đề cập đến trong các tác phẩm khác đều liên quan đến cuộc thảo luận này. Sự hao mòn trí tuệ chính là cái giá phải trả cho việc không luyện tập trí não. Ông cũng viết những bài luận về triết học mang hơi hướng truyền thống gồm một loạt câu trả lời cho những lý lẽ phản đối quan điểm của ông.
Ai trong đời cũng từng một lần nỗ lực đọc một cuốn sách khó những mong được nó khai sáng nhưng không thành. Có rất ít cuốn sách lớn thuộc loại này. Dấu hiệu đầu tiên và rõ ràng nhất là việc tác giả nhấn mạnh một cách dứt khoát vào những từ cụ thể.
Hãy chọn một số câu phức tạp trong cuốn sách này và cố diễn đạt những điều tác giả khẳng định trong từng câu bằng ngôn từ của chính bạn. Các phần nhỏ đó có thể ở trang này hoặc trang kia, nhưng nhìn chung đều về cùng một chủ đề. Bạn không nhất thiết phải hiểu về lập luận như một nhà logic học.
Hầu hết mọi độc giả đều nhận biết được một tác phẩm hư cấu khi mới đọc qua. Sự gặp gỡ về tư tưởng thông qua phương tiện ngôn ngữ phụ thuộc vào mức độ sẵn sàng hợp tác của cả hai phái tác giả và độc giả. Mọi điều chúng tôi đã nói trong chương này đều nhằm giúp bạn làm việc đó.
Chúng tôi đã từng hỏi sinh viên của mình cuốn sách họ đọc nói về vấn đề gì, và yêu cầu họ miêu tả một cách khái quát nhất xem cuốn sách đó thuộc loại nào. Khi nói về một hoạ sĩ, hay là một nhà điêu khắc tài ba, nhiều người cho rằng Ông ta chẳng theo quy luật nào cả. Nói cách khác, việc áp dụng bốn quy tắc này sẽ cung cấp hầu hết thông tin giúp bạn trả lời được câu hỏi đầu tiên về cuốn sách: Toàn bộ cuốn sách nói về điều gì?
Khi áp dụng các quy tắc đọc phân tích vào các tác phẩm trên và đã tìm ra câu trả lời cho ba câu hỏi cơ bản đầu tiên, bạn đã hoàn thành xong trách nhiệm của một độc giả. Sau đây là một số cách bạn có thể dùng: Bạn sẽ không thể biết được nhiều nếu tất cả những gì bạn biết chỉ là các dữ kiện.
Thứ hai, việc mọi người bất đồng quan điểm không có gì quan trọng. Bạn càng hiểu những dấu hiệu giúp phân biệt sách lý thuyết với sách thực hành bao nhiêu, bạn càng sử dụng chúng tốt bấy nhiêu. Vì thế, không phải cứ nơi nào có lực lượng vũ trang tốt cũng có luật pháp tốt.
Không phải số lượng câu hỏi mà chính bản chất của câu hỏi khiến trẻ em khác người lớn. Các từ còn lại cũng cần được đặt vào đúng chỗ. Lý do vì họ không biết làm thế nào để tập trung đầu óc vào những việc đang làm.
Nếu có, độc giả sẽ ít nhiều hành động theo cách mà sách đã nêu. Và các triết gia chuyên nghiệp như các nhà khoa học thì không quan tâm đến quan điểm của ai khác ngoài quan điểm của các chuyên gia. Đọc một bài viết, người đọc có thể tiếp nhận một lượng thông tin ít hay nhiều, toàn bộ hay chỉ một phần, phụ thuộc vào mức độ hoạt động họ bỏ ra trong quá trình đọc, và kỹ năng điều khiển các hoạt động trí óc liên quan.