Tôi hoàn toàn tin chắc rằng phần đông người ta thiếu suy nghĩ hơn là thiếu cái gì khác. Ai đã thấm nhuần các luật tiến hóa, hiểu rằng nhân luôn luôn sinh ra quả, tất sẽ coi biển là một nguyên tố mà hồi xưa là hơi nước, có lúc đã sôi lên và nhất định sẽ có lúc đông lại thành nước đá. Vậy lúc đầu, xin bạn đừng làm nhiều quá.
Vậy mà tôi biết nhiều người mà đời sống là một gánh nặng cho họ, cho người thân và bạn bè chỉ vỉ họ không chịu nhận ra lẽ dĩ nhiên ấy. Và bây giờ tôi phải xét đến vấn đề là nên coi tuần lễ có sáu hay bảy ngày. Sự mong mỏi mà không được thoả mãn có thể làm cho y luôn bứt rứt.
Còn nhiều cuốn nổi danh hơn nữa. Khi óc ta thấm nhần chân lý chủ yếu này là không có gì xảy ra mà không có nguyên nhân thì chẳng những trí óc ta mở-mang thêm mà lòng ta cũng rộng rãi hơn. Nhưng có gì lạ đâu? Vẫn là luật nhân quả mà.
Họ khoe với bạn mỗi năm đọc được bao nhiêu cuốn. Nó ngắn quá đi thôi. Cuốn "Lịch sử suy vong của đế chế La Mã" (tác giả Edward Gibson thế kỷ 18) không so sánh được với cuốn "Thiên đường đã mất" nhưng cũng là một cuốn tuyệt hay, và cuốn "Những quy tắc thứ nhất" của Herbert Spencer không thuộc loại thơ mà cũng là một sản phẩm cao cả của nhân loại.
Phân tích cảm giác ấy, ta sẽ thấy trước hết là một nỗi lo âu, bối rối, chờ đợi, ngóng trông, mong mỏi. Tôi đọc năm tờ nhật báo Anh, hai tờ Pháp và vô số tuần báo, tạp chí. Mặc dầu vậy, tôi vẫn phải viết vì cần phải viết.
Bạn làm việc quan trọng đó lúc nào? Theo tôi lúc thích hợp nhất là lúc đi từ sở về nhà. Tôi biết rõ sự khó khăn, tôi biết rằng nếu thất bại trong công việc đó thì kết quả có thể tai hại, nên tôi khẩn khoản khuyên bạn mới đầu nên làm ít thôi. Bước đầu nên rất chậm, có thể chậm một cách quá đáng nhưng phải rất đều đặn.
Và trong khoảng thời gian đã định trước, bạn chỉ nghiên cứu về vấn đề đã chọn đó thôi. Bạn xanh xao và mệt nhọc. Bạn không cho phép óc bạn "lơ mơ" được, buộc nó phải làm công việc của nó và nó đã làm xong.
Trong việc quyết định hoặc thay đổi nguyên tắc và trong lúc hành động, sách giúp ta được nhiều việc. Bổn phận của ta là phải làm việc để nuôi thân và gia đình, là phải trả hết nợ nần và dành dụm cho nhà cửa thêm thịnh vượng. Trước khi ngừng bút, tôi không thể không kể qua những nguy hiểm đang rình rập bạn.
Quên mục đích đi, chỉ nghĩ tới miên chung quanh bạn thôi, và sau một thời gian, có lẽ vào lúc mà không ngờ tới nhất, bạn bỗng nhiên tự thấy mình ở một trong một châu thành xinh xắn trên đỉnh một ngọn đồi. Xét kỹ, ta thấy tiền bạc là vật chất tầm thường nhất. Bạn đừng tưởng tượng rằng tuần sau, nước sẽ ấm hơn đâu.
Đó là trường hợp mà hoàn cảnh buộc bạn phải có năng lực rất cao để tự điều khiển một cách chuyên chế. Chẳng hạn khu vực âm nhạc (2). Chắc các bạn nói "Ông ấy muốn thuyết mình cách sống 24 giờ một ngày? Thì mình vẫn sống 24 giờ một ngày, có khó khăn gì đâu? Mình làm được hết thảy những việc muốn làm, lại còn dư thì giờ để dự các cuộc thi do các tờ báo tổ chức nữa.